Άτομα με οριακή διαταραχή προσωπικότητας περιγράφουν
τον ψυχισμό τους σαν μια διαρκή ταλάντευση από το απόλυτο κενό στην
έκρηξη συναισθημάτων και σκέψεων. Ζουν στα όρια, ανάμεσα στην
πραγματικότητα και τη ψύχωση. Όλα βιώνονται στον υπέρτατο βαθμό, δεν
υπάρχουν ήπιες καταστάσεις και διαρκώς εναλλάσσονται. Η αστάθεια
διατρέχει όλες τις πτυχές της ζωής τους: τη συμπεριφορά τους, την εικόνα
του εαυτού τους, τις διαπροσωπικές τους σχέσεις, τα συναισθήματά τους.
Γι’ αυτό και δεν έχουν μια συγκροτημένη αίσθηση εαυτού, μετατοπίζονται διαρκώς, νιώθοντας πως δεν έχουν ταυτότητα και καθορίζονται από τις διαθέσεις του άλλου. Ο ετεροκαθορισμός τους αποτελεί γι’ αυτούς τεράστιο βάρος. Έχουν ανάγκη να γαντζωθούν από τον άλλο για να νιώσουν ότι υπάρχουν, καταλήγοντας να τον εξιδανικεύουν ώστε να συνεχίσουν να βρίσκουν λόγο να είναι εξαρτητικοί μαζί του. Ο φόβος της εγκατάλειψης είναι αυτός που πυροδοτεί ένα φαύλο κύκλο εξιδανίκευσης- υποτίμησης. Η οποιαδήποτε αντίδραση με αρνητικό πρόσιμο προς την πλευρά τους βιώνεται ως μια εκκωφαντική απόρριψη που καταλήγει σε εκρήξεις θυμού.
Ο άλλος μετατρέπεται σε ένα επικίνδυνο, απειλητικό τέρας που θέλει να τους κάνει κακό. Το αίσθημα απειλής, φόβου και μοναξιάς είναι τόσο έντονο που σε μια απεγνωσμένη προσπάθεια ελέγχου καταφεύγουν σε αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές.
Η αυτοκτονία κάποιες φορές φαντάζει για αυτούς η ύστατη λύση που θα τους απαλλάξει από έναν κόσμο εχθρικό και μη διαχειρίσιμο. Και από τον ίδιο τους τον εαυτό που τον βιώνουν τόσο ανεπιθύμητο, έχοντας πολλά ενοχικά συναισθήματα. Επομίζονται την ευθύνη για την εγκατάλειψη. Νιώθουν ότι δεν είναι ικανοί να κρατήσουν κάποιον δίπλα τους και καταλήγουν να μείνουν μόνοι για να αυτοτιμωρηθούν και να γλιτώσουν την απειλή από τη συσχέτιση με τους άλλους.
Παλεύουν με το αίσθημα της ανυπαρξίας. Μισούν τον εαυτό τους, τον υποτιμούν βαθιά και μισούν τους άλλους γιατί είναι πάντα εν δυνάμει κακοποιητές τους. Νιώθουν ότι θα τους κοροιδέψουν, θα τους εξαπατήσουν, θα τους εγκαταλείψουν. Προκειμένου να διαχειριστούν το αίσθημα ανυπαρξίας θα αναζητήσουν απεγνωσμένα την αγάπη. Η αγάπη όμως ενέχει το κακό. Οι οριακοί είναι σε ετοιμότητα για ίχνη απόρριψης ή/και εγκατάλειψης και ενώ ξεκινούν με μια απεγνωσμένη επιθυμία σύνδεσης, καταλήγουν να αποκόπτονται από τους γύρω τους.
Όταν θα ξεκινήσουν μια σχέση, στην προσπάθειά τους να κάνουν ένα βήμα προς τον «έξω κόσμο» θα ξαναβρεθούν σε καταστάσεις έντασης, καθώς δυσκολεύονται πολύ να εμπιστευτούν. Πολύ εύκολα προσάπτουν στον άλλο κατηγορίες και εκφράζουν παρανοϊκές ιδέες. Ιδέες που ουσιαστικά έχουν να κάνουν με τους δικούς τους φόβους υποτίμησης και εγκατάλειψης.
Δεν υπάρχουν ενδιάμεσες καταστάσεις, ο άλλος είναι είτε «καλός» είτε «κακός». Ή θα υπάρχει απόλυτη ταύτιση ή θα επέλθει ρίξη. Πολλές φορές ο άλλος αναδιπλώνεται προκειμένου να μη δεχτεί τις απρόβλεπτες εκρήξεις οργής. Φοβάται να εκφράσει αντίθετη άποψη, τους προσφέρει ό,τι χρειάζονται, προσπαθεί να προβλέψει τί θα τους πειράξει για να αποφύγει δύσκολες καταστάσεις. Αν τυχόν ο άλλος εκφραστεί αντίθετα μεταφράζουν πολύ συχνά τις προθέσεις του ως διάθεση επιβολής. Γι’ αυτό και αντεπιτίθονται με απειλές, κατηγορίες ή προσπαθούν, στον αντίποδα, να σαγηνεύσουν τον άλλο, κολακεύοντάς τον.
Οι οριακοί είναι πολύ αμυντικοί στη θεραπεία και συναισθηματικά εξουθενωτικοί για τον θεραπευτή. Είναι δύσκολο να διατηρήσει τα όρια, καθώς διαρκώς τα αμφισβητούν και τον προκαλούν να τους τα θέσει. Αυτή η οριοθέτηση παραφράζεται σε πρόθεση επιβολής πυροδοτώντας τις παρανοϊκές τους ιδέες και τον φόβο εγκατάλειψής τους.
Ο φόβος εγκατάλειψης είναι ένα βασικό ζήτημα στη θεραπεία τους που υποβόσκει και ανά πάσα στιγμή κάνει αισθητή την παρουσία του. Σαν πυροδοτητής του φόβου εγκατάλειψης μπορεί να λειτουργήσει το τέλος της συνεδρίας, οι διακοπές του θεραπευτή, μια κλήση τους στο τηλέφωνο που δεν απαντήθηκε. Έχουν την προσδοκία ότι ο άλλος θα είναι διαθέσιμος ανά πάσα στιγμή. Σε αντιστοιχία με ένα βρέφος που αναζητάει τη μητέρα του, καθώς είναι το πρόσωπο αναφοράς του και συνιστά αναγκαία παρουσία για την επιβίωση και ανάπτυξή του.
Συχνά οι οριακοί έχουν βιώσει εγκατάλειψη (φυσική ή ψυχική) από τη μητέρα τους και κάθε απουσία και αποχωρισμός των σημαντικών άλλων είναι αφορμή αναβίωσης αυτού του πόνου της απουσίας του πρώτου και σημαντικότερου αντικειμένου αγάπης τους. Αναβίωσης του αβάσταχτου κενού και απειλής για την επιβίωσή τους.
Συχνά τηλεφωνούν στο θεραπευτή τους μόνο και μόνο για να ακούσουν τη φωνή του. Δυσκολεύονται να κατανοήσουν την ύπαρξη της σχέσης τους μαζί του όταν υπάρχει απόσταση και οριοθετημένες καταστάσεις. Αν δεν αγκιστρωθούν από κάποιον, νιώθουν ότι αφανίζονται. Γι΄αυτό και επιδιώκουν να νιώθουν ότι διαφέρουν από τους υπόλοιπους θεραπευόμενους. Οτι είναι ξεχωριστοί, ότι έχουν ιδιαίτερα προνόμια και ότι ο θεραπευτής μπορεί να σπάει τα όρια για χάρη τους.
Οταν θα μπουν όρια σε σχέση με αυτό, η εξιδανίκευση αντικαθίσταται από την υποτίμηση. Εξοργίζονται και τιμωρούν το θεραπευτή τους πριν καν αντιδράσει αρνητικά. Τον κατηγορούν ότι είναι απάνθρωπος, ότι δε νοιάζεται για εκείνους, παρά μόνο για τα χρήματά τους. Στο σημείο που έχουν ξεπεράσει αρκετά τα όρια ώστε να φοβηθούν μήπως τον χάσουν, θα νιώσουν απειλή και θα τον επιζητήσουν. Θα τον κατακλύσουν με δώρα μετάνοιας ώστε να τον δελεάσουν και να μην τους εγκαταλείψει.
Προκειμένου να αποκτήσουν μια στέρεη ταυτότητα εαυτού, ο θεραπευτής οφείλει να θέτει τα όριά του με φροντίδα και συνοχή. Και να τα υπερασπίζεται ενάντια σε μια συνεπή στρατηγική επίθεσης ή/και δωροδοκίας.
Πηγή 1ης δημοσίευσης: E- Psychology. gr - Η Πύλη της Ψυχολογίας.
Σύνδεσμος Άρθρου: https://www.e-psychology.gr/personality/2461-zontas-sta-oria-oriaki-diataraxi-prosopikotitas.html
Γι’ αυτό και δεν έχουν μια συγκροτημένη αίσθηση εαυτού, μετατοπίζονται διαρκώς, νιώθοντας πως δεν έχουν ταυτότητα και καθορίζονται από τις διαθέσεις του άλλου. Ο ετεροκαθορισμός τους αποτελεί γι’ αυτούς τεράστιο βάρος. Έχουν ανάγκη να γαντζωθούν από τον άλλο για να νιώσουν ότι υπάρχουν, καταλήγοντας να τον εξιδανικεύουν ώστε να συνεχίσουν να βρίσκουν λόγο να είναι εξαρτητικοί μαζί του. Ο φόβος της εγκατάλειψης είναι αυτός που πυροδοτεί ένα φαύλο κύκλο εξιδανίκευσης- υποτίμησης. Η οποιαδήποτε αντίδραση με αρνητικό πρόσιμο προς την πλευρά τους βιώνεται ως μια εκκωφαντική απόρριψη που καταλήγει σε εκρήξεις θυμού.
Ο άλλος μετατρέπεται σε ένα επικίνδυνο, απειλητικό τέρας που θέλει να τους κάνει κακό. Το αίσθημα απειλής, φόβου και μοναξιάς είναι τόσο έντονο που σε μια απεγνωσμένη προσπάθεια ελέγχου καταφεύγουν σε αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές.
Η αυτοκτονία κάποιες φορές φαντάζει για αυτούς η ύστατη λύση που θα τους απαλλάξει από έναν κόσμο εχθρικό και μη διαχειρίσιμο. Και από τον ίδιο τους τον εαυτό που τον βιώνουν τόσο ανεπιθύμητο, έχοντας πολλά ενοχικά συναισθήματα. Επομίζονται την ευθύνη για την εγκατάλειψη. Νιώθουν ότι δεν είναι ικανοί να κρατήσουν κάποιον δίπλα τους και καταλήγουν να μείνουν μόνοι για να αυτοτιμωρηθούν και να γλιτώσουν την απειλή από τη συσχέτιση με τους άλλους.
Παλεύουν με το αίσθημα της ανυπαρξίας. Μισούν τον εαυτό τους, τον υποτιμούν βαθιά και μισούν τους άλλους γιατί είναι πάντα εν δυνάμει κακοποιητές τους. Νιώθουν ότι θα τους κοροιδέψουν, θα τους εξαπατήσουν, θα τους εγκαταλείψουν. Προκειμένου να διαχειριστούν το αίσθημα ανυπαρξίας θα αναζητήσουν απεγνωσμένα την αγάπη. Η αγάπη όμως ενέχει το κακό. Οι οριακοί είναι σε ετοιμότητα για ίχνη απόρριψης ή/και εγκατάλειψης και ενώ ξεκινούν με μια απεγνωσμένη επιθυμία σύνδεσης, καταλήγουν να αποκόπτονται από τους γύρω τους.
Όταν θα ξεκινήσουν μια σχέση, στην προσπάθειά τους να κάνουν ένα βήμα προς τον «έξω κόσμο» θα ξαναβρεθούν σε καταστάσεις έντασης, καθώς δυσκολεύονται πολύ να εμπιστευτούν. Πολύ εύκολα προσάπτουν στον άλλο κατηγορίες και εκφράζουν παρανοϊκές ιδέες. Ιδέες που ουσιαστικά έχουν να κάνουν με τους δικούς τους φόβους υποτίμησης και εγκατάλειψης.
Δεν υπάρχουν ενδιάμεσες καταστάσεις, ο άλλος είναι είτε «καλός» είτε «κακός». Ή θα υπάρχει απόλυτη ταύτιση ή θα επέλθει ρίξη. Πολλές φορές ο άλλος αναδιπλώνεται προκειμένου να μη δεχτεί τις απρόβλεπτες εκρήξεις οργής. Φοβάται να εκφράσει αντίθετη άποψη, τους προσφέρει ό,τι χρειάζονται, προσπαθεί να προβλέψει τί θα τους πειράξει για να αποφύγει δύσκολες καταστάσεις. Αν τυχόν ο άλλος εκφραστεί αντίθετα μεταφράζουν πολύ συχνά τις προθέσεις του ως διάθεση επιβολής. Γι’ αυτό και αντεπιτίθονται με απειλές, κατηγορίες ή προσπαθούν, στον αντίποδα, να σαγηνεύσουν τον άλλο, κολακεύοντάς τον.
Δουλεύοντας με τα όρια.
Οπως και εκτός θεραπευτικού δωματίου, έτσι και εντός, το χαρακτηριστικό τους γνώρισμα είναι η συναισθηματική αστάθεια. Από τη μια εξιδανικεύουν το θεραπευτή τους, θεωρώντας ότι χρωστούν τα πάντα σε αυτόν, ότι είναι ο μόνος άνθρωπος που τους καταλαβαίνει και τον εμπιστεύονται. Εύκολα μεταβάλλεται αυτή η εντύπωση, με εναλλαγές εξιδανίκευσης - υποτίμησης να λαμβάνουν χώρα ακόμα και κατά τη διάρκεια της ίδιας συνεδρίας. Προβάλλοντας όλους τους φόβους τους στον θεραπευτή τους, τον υποτιμούν, τον κατηγορούν ότι είναι ανεπαρκής για να τους βοηθήσει, αδιάφορος και ότι δεν μπορούν να βασιστούν πάνω του. Πολύ συχνά νιώθουν ότι τους μισεί και ότι προσπαθεί να τους καταστρέψει.
Οι οριακοί είναι πολύ αμυντικοί στη θεραπεία και συναισθηματικά εξουθενωτικοί για τον θεραπευτή. Είναι δύσκολο να διατηρήσει τα όρια, καθώς διαρκώς τα αμφισβητούν και τον προκαλούν να τους τα θέσει. Αυτή η οριοθέτηση παραφράζεται σε πρόθεση επιβολής πυροδοτώντας τις παρανοϊκές τους ιδέες και τον φόβο εγκατάλειψής τους.
Ο φόβος εγκατάλειψης είναι ένα βασικό ζήτημα στη θεραπεία τους που υποβόσκει και ανά πάσα στιγμή κάνει αισθητή την παρουσία του. Σαν πυροδοτητής του φόβου εγκατάλειψης μπορεί να λειτουργήσει το τέλος της συνεδρίας, οι διακοπές του θεραπευτή, μια κλήση τους στο τηλέφωνο που δεν απαντήθηκε. Έχουν την προσδοκία ότι ο άλλος θα είναι διαθέσιμος ανά πάσα στιγμή. Σε αντιστοιχία με ένα βρέφος που αναζητάει τη μητέρα του, καθώς είναι το πρόσωπο αναφοράς του και συνιστά αναγκαία παρουσία για την επιβίωση και ανάπτυξή του.
Συχνά οι οριακοί έχουν βιώσει εγκατάλειψη (φυσική ή ψυχική) από τη μητέρα τους και κάθε απουσία και αποχωρισμός των σημαντικών άλλων είναι αφορμή αναβίωσης αυτού του πόνου της απουσίας του πρώτου και σημαντικότερου αντικειμένου αγάπης τους. Αναβίωσης του αβάσταχτου κενού και απειλής για την επιβίωσή τους.
Συχνά τηλεφωνούν στο θεραπευτή τους μόνο και μόνο για να ακούσουν τη φωνή του. Δυσκολεύονται να κατανοήσουν την ύπαρξη της σχέσης τους μαζί του όταν υπάρχει απόσταση και οριοθετημένες καταστάσεις. Αν δεν αγκιστρωθούν από κάποιον, νιώθουν ότι αφανίζονται. Γι΄αυτό και επιδιώκουν να νιώθουν ότι διαφέρουν από τους υπόλοιπους θεραπευόμενους. Οτι είναι ξεχωριστοί, ότι έχουν ιδιαίτερα προνόμια και ότι ο θεραπευτής μπορεί να σπάει τα όρια για χάρη τους.
Οταν θα μπουν όρια σε σχέση με αυτό, η εξιδανίκευση αντικαθίσταται από την υποτίμηση. Εξοργίζονται και τιμωρούν το θεραπευτή τους πριν καν αντιδράσει αρνητικά. Τον κατηγορούν ότι είναι απάνθρωπος, ότι δε νοιάζεται για εκείνους, παρά μόνο για τα χρήματά τους. Στο σημείο που έχουν ξεπεράσει αρκετά τα όρια ώστε να φοβηθούν μήπως τον χάσουν, θα νιώσουν απειλή και θα τον επιζητήσουν. Θα τον κατακλύσουν με δώρα μετάνοιας ώστε να τον δελεάσουν και να μην τους εγκαταλείψει.
Προκειμένου να αποκτήσουν μια στέρεη ταυτότητα εαυτού, ο θεραπευτής οφείλει να θέτει τα όριά του με φροντίδα και συνοχή. Και να τα υπερασπίζεται ενάντια σε μια συνεπή στρατηγική επίθεσης ή/και δωροδοκίας.
Πηγή 1ης δημοσίευσης: E- Psychology. gr - Η Πύλη της Ψυχολογίας.
Σύνδεσμος Άρθρου: https://www.e-psychology.gr/personality/2461-zontas-sta-oria-oriaki-diataraxi-prosopikotitas.html